Bartłomiej

Bartłomiej to imię o biblijnych korzeniach, które przez wieki towarzyszyło polskiej kulturze i tradycji. Choć jego popularność w ostatnich dekadach stopniowo maleje, wciąż pozostaje wyborem dla rodziców ceniących klasykę, religijne znaczenie i mocne, charakterystyczne brzmienie. To imię niosące ze sobą historię apostolską i głęboki wymiar duchowy.

Sprawdź aktualny ranking najpopularniejszych imion w Polsce

Pochodzenie imienia Bartłomiej

Bartłomiej pochodzi z języka aramejskiego, który był powszechnie używany w starożytnej Palestynie w czasach Jezusa Chrystusa. Imię składa się z dwóch elementów: bar (syn) oraz Talmaj (imię własne), tworząc znaczenie „syn Talmaja”. To typowa forma patronimiczna, stosowana w kulturze semickich, gdzie imię wskazywało na pochodzenie od ojca lub przodka.

W Nowym Testamencie imię Bartłomiej pojawia się w listach dwunastu apostołów Jezusa. Większość badaczy biblijnych identyfikuje Bartłomieja z Natanaelem, postacią wymienioną w Ewangelii św. Jana, który został przedstawiony Jezusowi przez Filipa i usłyszał słynne słowa: „Oto prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu”. Ta podwójna tożsamość sugeruje, że Bartłomiej mógł być nazwiskiem (patronimem), a Natanael imieniem osobistym.

Imię rozprzestrzeniło się po świecie chrześcijańskim wraz z rozwojem Kościoła i kultem świętych apostołów. W łacinie przyjęło formę Bartholomaeus, która następnie została zaadaptowana do różnych języków europejskich. W Polsce pojawiło się w okresie chrystianizacji, najpierw jako imię duchownych i elit, z czasem stając się bardziej powszechne.

Bartłomiej należy do grupy imion apostolskich, które od wieków były popularne w krajach chrześcijańskich ze względu na swoją biblijną rangę i duchowe znaczenie. Święty Bartłomiej był jednym z dwunastu najbliższych uczniów Chrystusa, co nadało imię szczególną powagę i szacunek.

Znaczenie imienia Bartłomiej

Dosłownie Bartłomiej oznacza „syn Talmaja”, gdzie Talmaj to starożytne semickie imię oznaczające „ten, który orze bruzdy” lub „zaoraną ziemię”. W kontekście biblijnym imię Talmaj pojawia się w Starym Testamencie jako nazwa króla Geszuru, teścia króla Dawida. To wskazuje na królewski i szlachetny rodowód imienia.

W tradycji chrześcijańskiej Bartłomiej symbolizuje wierność, oddanie i męczeństwo. Święty Bartłomiej był apostołem, który po Wniebowstąpieniu Chrystusa głosił Ewangelię w dalekich krajach, docierając według tradycji do Indii, Armenii i innych regionów Azji. Jego misyjna działalność i męczeńska śmierć uczyniły z imienia symbol odwagi, wiary i poświęcenia.

Imię kojarzy się także z prawością i szczerością, nawiązując do słów Jezusa o Natanaelu jako „prawdziwym Izraelicie bez podstępu”. To nadaje mu wymiar uczciwości, prostoty i autentyczności charakteru. Bartłomiej to ktoś, kto nie udaje, nie kłamie, jest wierny swoim wartościom.

Współcześnie Bartłomiej rozumiany jest jako imię silne, klasyczne i pełne godności. To wybór dla rodziców ceniących tradycję biblijną, historyczne korzenie i solidność charakteru. Imię niesie ze sobą przesłanie wierności zasadom i odwagi w głoszeniu prawdy.

Historia imienia Bartłomiej w Polsce

Do Polski imię Bartłomiej trafiło wraz z chrześcijaństwem, najprawdopodobniej w X wieku, kiedy państwo Piastów przyjmowało nową religię. Początkowo było używane głównie przez duchowieństwo – mnichów, biskupów, księży – jako forma czci dla świętego apostoła. W średniowieczu pojawiało się także wśród szlachty, która chętnie wybierała imiona o biblijnym rodowodzie.

W okresie średniowiecza i renesansu Bartłomiej był stosunkowo popularny w rodzinach szlacheckich i mieszczańskich. Dokumenty z XV i XVI wieku wspominają licznych Bartłomiejów pełniących funkcje urzędnicze, kupieckie i rzemieślnicze. Imię kojarzyło się z rzetelnością, solidnością i pobożnością, co czyniło je atrakcyjnym wyborem dla rodzin tradycyjnych.

W XVII i XVIII wieku popularność imienia utrzymywała się na stabilnym poziomie, choć nie należało do absolutnej czołówki. W okresie zaborów, kiedy Polacy poszukiwali sposobów podtrzymania tożsamości narodowej, imiona biblijne i polskie zyskały na znaczeniu. Bartłomiej, będąc imieniem o długiej tradycji w Polsce, pasował do tej tendencji.

Po II wojnie światowej imię przeżyło odrodzenie, zwłaszcza w latach 70., 80. i 90. XX wieku. Był to czas, gdy rodzice chętnie sięgali po klasyczne, tradycyjne imiona o religijnym wymiarze. Bartłomiej stał się jednym z popularniejszych wyborów, kojarzonym z solidnością, polskością i wartościami rodzinnymi.

Od początku XXI wieku popularność imienia systematycznie spada. Rodzice częściej wybierają imiona krótsze, bardziej międzynarodowe lub nowoczesne. Bartłomiej zaczął być postrzegany jako imię starszego pokolenia, co zniechęcało młodsze pary. Mimo to wciąż pozostaje obecny w polskiej świadomości jako klasyczny, godny wybór.

Kto jest patronem imienia Bartłomiej?

Głównym patronem jest święty Bartłomiej Apostoł, jeden z dwunastu uczniów Jezusa Chrystusa. W Ewangeliach wymieniany jest wśród apostołów, choć nie mamy zbyt wielu szczegółów o jego życiu z okresu ziemskiej działalności Chrystusa. Większość informacji o nim pochodzi z tradycji i legend przekazywanych przez wczesny Kościół.

Według tradycji po Wniebowstąpieniu Chrystusa Bartłomiej głosił Ewangelię w odległych krajach. Najstarsze źródła wskazują, że dotarł do Armenii, Mezopotamii, Persji, a nawet Indii. Szczególnie silny jest jego kult w Armenii, gdzie uważany jest za jednego z głównych chrystianizatorów tego kraju.

Bartłomiej zginął śmiercią męczeńską – według najpopularniejszej wersji został obdarty ze skóry żywcem, a następnie ukrzyżowany lub ścięty. Ta okrutna forma śmierci uczyniła z niego symbol męczeństwa i niezłomności w wierze. W ikonografii chrześcijańskiej często przedstawiany jest ze skórą przewieszoną przez ramię lub z nożem – symbolem jego męczeńskiej śmierci.

Relikwie świętego Bartłomieja spoczywają w bazylice San Bartolomeo all’Isola w Rzymie, na wyspie Tyberskiej. Jest patronem garbarzy, księgarzy, rzeźników i kuśnierzy – zawodów związanych z obróbką skóry, co nawiązuje do okoliczności jego męczeństwa. Jest także patronem Armenii i wielu miast europejskich.

Jego wspomnienie liturgiczne przypada 24 sierpnia, co w Polsce jest dniem szczególnie uroczyście obchodzonym przez wszystkich Bartłomiejów. W tradycji ludowej dzień ten związany był z końcem lata i początkiem jesiennych prac rolniczych.

Ile osób w Polsce ma na imię Bartłomiej?

W Polsce imię Bartłomiej nosi 125 918 osób, co plasuje je na 56. miejscu w rankingu wszystkich imion męskich. To wynik pokazujący solidną obecność tego imienia w polskim społeczeństwie, zwłaszcza wśród osób urodzonych w latach 80., 90. i na początku XXI wieku.

Historia popularności Bartłomieja w ostatnich dekadach to opowieść o stopniowym, ale konsekwentnym spadku. W 2000 roku imię znajdowało się na 24. pozycji z liczbą 3178 nadań – był to moment, gdy Bartłomiej należał jeszcze do czołówki najpopularniejszych imion męskich. Rodzice wybierali je ze względu na klasyczne brzmienie, biblijne korzenie i mocny charakter.

W kolejnych latach popularność systematycznie malała. W 2005 roku Bartłomiej spadł na 22. miejsce z 2906 nadaniami, w 2010 na 33. pozycję z 2466 nadaniami. Choć liczby wciąż były wysokie, widoczny był trend spadkowy – imię coraz częściej kojarzone było z poprzednim pokoleniem, co zniechęcało młodszych rodziców szukających nowszych brzmień.

W drugiej połowie lat 2010. spadek przyspieszył. W 2015 roku imię zajmowało już 46. miejsce z 1434 nadaniami, a w 2020 również 46. pozycję, ale z mniejszą liczbą 899 nadań. To moment, gdy Bartłomiej wypadł z czołowej trzydziestki, tracąc status jednego z najpopularniejszych wyborów.

W ostatnich latach trend kontynuuje się nieubłaganie. W 2024 roku Bartłomiej zajął 61. miejsce z 448 nadaniami – to ponad siedmiokrotnie mniej niż w 2000 roku. Mimo spadku imię wciąż pozostaje w pierwszej setce najpopularniejszych wyborów, co świadczy o jego trwałej obecności w świadomości rodziców. To wybór dla tych, którzy cenią tradycję, klasykę i religijny wymiar, nie gonią za modą.

Sprawdź popularność imienia Bartłomiej na przestrzeni różnych lat

Popularność imienia Bartłomiej na świecie

Bartłomiej to imię o międzynarodowym zasięgu, które w różnych formach językowych funkcjonuje w całym świecie chrześcijańskim. W krajach anglojęzycznych używa się formy Bartholomew – w USA i Wielkiej Brytanii jest to imię klasyczne, choć dziś rzadko nadawane. Kojarzy się z tradycją biblijną i historyczną elegancją, ale należy do wyborów niszowych.

We Włoszech dominuje forma Bartolomeo, która była szczególnie popularna w renesansie i baroku. Wielcy artyści i święci nosili to imię, co utrwaliło je w kulturze włoskiej. Dziś nadawane sporadycznie, ale wciąż obecne jako symbol klasyki i dziedzictwa kulturowego.

We Francji używa się Barthélemy – forma bardziej archiczna, dziś bardzo rzadka. W Hiszpanii i krajach hiszpańskojęzycznych funkcjonuje Bartolomé, które było popularne w okresie kolonialnym i nadal występuje, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej. W Portugalii spotyka się Bartolomeu.

W Niemczech i krajach niemieckojęzycznych imię przybiera formę Bartholomäus lub w skróconej wersji Barthel. Jest to imię tradycyjne, kojarzone głównie ze starszymi pokoleniami i historią. W krajach skandynawskich używano formy Bartolomeus, choć dziś jest to wybór niezwykle rzadki.

W krajach słowiańskich imię występuje w zbliżonych formach: Bartoloměj w Czechach, Bartolomej na Słowacji, Бартоломей (Bartolomej) w Rosji i Ukrainie. We wszystkich tych krajach jest to imię raczej historyczne niż współcześnie popularne.

Ciekawostką jest obecność imienia w Armenii, gdzie święty Bartłomiej jest jednym z głównych patronów narodu. Tam używa się formy Բարդուղիմեոս (Bartholomeos), a kult apostoła jest bardzo silny, co czyni imię bardziej żywym niż w innych regionach.

Zdrobnienia imienia Bartłomiej

W Polsce najpopularniejsze zdrobnienia to Bartek, Bartuś, Barteczek, Bartosik i Bartulek. Zdecydowanie najczęściej używany jest Bartek – krótki, dynamiczny i funkcjonujący niemal jako samodzielne imię. Wiele osób na co dzień używa wyłącznie tej formy. Bartuś brzmi bardziej rodzinnie i pieszczotliwie, typowe dla młodszych dzieci. Barteczek to forma czuła, stosowana głównie przez rodziców i dziadków.

Kiedy są imieniny Bartłomieja?

Główne imieniny przypadają 24 sierpnia – w dniu wspomnienia świętego Bartłomieja Apostoła. To najbardziej uroczysta data, szeroko obchodzona w całym świecie chrześcijańskim. Inne imieniny to 11 lutego (święty Bartłomiej z Fara) i 13 listopada, choć są znacznie rzadziej celebrowane.

Znane osoby o imieniu Bartłomiej

Z polskiej historii wyróżnia się Bartłomiej Pękiel (ok. 1600–ok. 1670), kompozytor barokowy, organista i kapelmistrz, jeden z najwybitniejszych polskich twórców muzyki XVII wieku. Jego utwory sakralne do dziś wykonywane są w kościołach.

Bartłomiej z Bydgoszczy (zm. 1476) to polski duchowny, biskup poznański, znany z działalności reformatorskiej i obrony praw Kościoła. Bartłomiej Nowodworski (1544–1601) był fundatorem Akademii Zamojskiej, mecenasem nauki i kultury.

Ze współczesnych postaci wyróżnia się Bartłomiej Topa (ur. 1967), wybitny aktor teatralny i filmowy, znany z ról w „Ja, Olga Hepnarová”, „Pitbull” czy „25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy”. Jego intensywna gra aktorska przyniosła mu liczne nagrody.

Bartłomiej Drągowski (ur. 1997) to polski bramkarz, reprezentant Polski, grający we włoskiej Serie A. Bartosz Kurek (ur. 1988), choć znany jako Bartosz, nosi pełne imię Bartłomiej – to jeden z najlepszych siatkarzy świata, mistrz olimpijski i wielokrotny medalista mistrzostw.

Ze świata nauki pamiętamy Bartłomieja Colleoniego (1400–1475), włoskiego kondotiera i dowódcy wojskowego, jednego z najsłynniejszych najemników renesansowych Włoch.

Z historii światowej znamy Bartholomew Roberts (1682–1722), walijskiego pirata znanego jako Black Bart, jednego z najbardziej udanych piratów złotej ery piractwa, który zdobył ponad 400 statków.

Ciekawostki o imieniu Bartłomiej

Imię to pozostawiło trwały ślad w historii, kulturze i geografii.

Noc świętego Bartłomieja

Jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Europy była Noc świętego Bartłomieja (23/24 sierpnia 1572 roku), kiedy to we Francji doszło do masakry hugenotów – francuskich protestantów. Rzezi rozpoczęte w Paryżu rozprzestrzeniły się na całą Francję, zabijając tysiące ludzi. Wydarzenie to na zawsze związało imię świętego z pamięcią o tragedii i konfliktach religijnych.

Wyspa Świętego Bartłomieja

Na Karaibach istnieje francuska wyspa Saint-Barthélemy (potocznie St. Barth), nazwana na cześć świętego Bartłomieja przez Krzysztofa Kolumba podczas jego drugiej wyprawy w 1493 roku. Dziś to luksusowy kurort, znany jako miejsce wypoczynku gwiazd i milionerów.

Bartłomiej w sztuce

W historii sztuki święty Bartłomiej był częstym tematem dzieł malarskich. Michelangelo w swoim „Sądzie Ostatecznym” w Kaplicy Sykstyńskiej przedstawił świętego trzymającego własną skórę, na której namalował swój autoportret – jeden z najbardziej zagadkowych elementów tego arcydzieła.

Bartłomiej – imię apostolskie i pełne tradycji

Bartłomiej to imię, które mimo spadku popularności wciąż niesie ze sobą siłę biblijnego dziedzictwa i historycznej głębi. To wybór dla rodziców ceniących klasykę, religijny wymiar i mocne, charakterystyczne brzmienie. Choć nie jest już masowym wyborem, pozostaje godnym rozważenia dla tych, którzy szukają imienia o solidnych fundamentach i duchowym znaczeniu.

Chcesz wiedzieć więcej? Zajrzyj do naszej encyklopedii imion (https://imionarium.pl/glowna-baza-imion) albo odkryj, które imiona są najmodniejsze w rankingu popularności imion (https://imionarium.pl/statystyki-imion-w-polsce) wybieranych przez rodziców w tym roku.

Najczęściej zadawane pytania o imię Bartłomiej (FAQ)

Co oznacza imię Bartłomiej?

Bartłomiej pochodzi z aramejskiego i oznacza „syn Talmaja”. Talmaj to starożytne imię semickie oznaczające „ten, który orze bruzdy”. W tradycji chrześcijańskiej imię symbolizuje wierność, odwagę i męczeństwo.

Skąd pochodzi imię Bartłomiej?

Imię ma pochodzenie aramejskie i pojawia się w Nowym Testamencie jako imię jednego z dwunastu apostołów Jezusa Chrystusa. Rozprzestrzeniło się po świecie chrześcijańskim wraz z rozwojem Kościoła i kultem świętych apostołów.

Kiedy obchodzimy imieniny Bartłomieja?

Główne imieniny przypadają 24 sierpnia – w dniu wspomnienia świętego Bartłomieja Apostoła. Inne daty to 11 lutego i 13 listopada.

Czy imię Bartłomiej ma swojego patrona?

Tak, głównym patronem jest święty Bartłomiej Apostoł, jeden z dwunastu uczniów Jezusa Chrystusa. Głosił Ewangelię w Armenii, Mezopotamii i Indii, a zginął śmiercią męczeńską – został obdarty ze skóry żywcem.

Jakie są zdrobnienia imienia Bartłomiej?

Najpopularniejsze to Bartek, Bartuś, Barteczek, Bartosik i Bartulek. Najczęściej używany jest Bartek.

Ile osób w Polsce ma na imię Bartłomiej?

Według danych z bazy PESEL (stan na 22 stycznia 2025) imię to nosi 125 918 osób, co daje mu 56. miejsce w rankingu. W 2024 roku zajęło 61. pozycję z liczbą 448 nadań.

Czy imię Bartłomiej jest popularne w innych krajach?

Tak, ma różne formy w wielu krajach: Bartholomew (angielski), Bartolomeo (włoski), Barthélemy (francuski), Bartolomé (hiszpański), Bartholomäus (niemiecki). We wszystkich krajach jest to imię klasyczne, ale dziś rzadko nadawane.

Jakie znane osoby noszą imię Bartłomiej?

M.in. Bartłomiej Topa (aktor), Bartłomiej Drągowski (bramkarz), Bartłomiej Pękiel (kompozytor barokowy), Bartholomew Roberts (pirat Black Bart) i cesarz Arkadiusz w pełnej formie Flavius Arcadius Bartholomeus.

Źródła i literatura

• Bartłomiej – Wikipedia
• Statystyki imion – dane.gov.pl
• Święty Bartłomiej Apostoł – Brewiarz.pl
• Grzenia, Jan. Słownik imion. PWN, 2006.
• Fros, Henryk, & Sowa, Franciszek. Księga imion i świętych (t. 1–6). Wydawnictwo WAM, 1995–2007.