Stanisław

Imię Stanisław to prawdziwa perła polskiej tradycji – nosi je ponad 357 tysięcy Polaków, co czyni je jednym z najpopularniejszych wyborów rodziców na przestrzeni dziesięcioleci. To imię o głęboko słowiańskich korzeniach, które od wieków symbolizuje siłę, godność i dumę narodową. Jego nośnicy mogą być dumni z bogatej historii patronów – od świętego Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika, po świętego Stanisława Kostkę. To imię, które przetrwało wieki, a współcześnie przeżywa prawdziwy renesans popularności.

📋 Podstawowe informacje:

Sprawdź aktualny ranking najpopularniejszych imion w Polsce

Pochodzenie imienia Stanisław

Imię Stanisław ma swoje korzenie w języku prasłowiańskim i należy do grupy imion dwuczłonowych – tych, które powstały z połączenia dwóch znaczących elementów. Składa się z członów „stani-„ (od prasłowiańskiego stati – „stać”, „stanąć”) oraz „-sław” (od slava – „sława”, „chwała”). Razem tworzą znaczenie mówiące o kimś, kto „staje się sławny”, „osiąga chwałę” lub „stoi w sławie”.

Imiona dwuczłonowe były charakterystyczną cechą kultury słowiańskiej – pełniły funkcję nie tylko identyfikacyjną, ale też aspiracyjną. Nadając dziecku imię Stanisław, rodzice wyrażali nadzieję, że ich syn będzie osobą godną, szanowaną i pamiętaną – kimś, kto zapisze się w pamięci wspólnoty swoimi czynami i charakterem.

W średniowiecznej Polsce Stanisław szybko stał się jednym z najpopularniejszych imion, szczególnie wśród szlachty i możnowładztwa. Jego popularyzacji sprzyjał kult świętego Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego zamordowanego przez króla Bolesława Śmiałego w 1079 roku. Od XIII wieku, kiedy Stanisław został kanonizowany, imię to nabrało charakteru narodowego symbolu – symbolu odwagi w obronie sprawiedliwości i niezłomności wobec tyranii.

Przez wieki imię Stanisław funkcjonowało we wszystkich warstwach społecznych – od chłopów po królów. Nosiło je wielu polskich władców, księży, pisarzy i bohaterów narodowych. Ta nieprzerwalność tradycji sprawiła, że Stanisław pozostaje jednym z najbardziej polskich imion – rozpoznawalnym i szanowanym jako część naszego dziedzictwa kulturowego.

Znaczenie imienia Stanisław

Podstawowe znaczenie imienia Stanisław – „ten, który staje się sławny” lub „stojący w chwale” – niesie w sobie głębokie przesłanie o dążeniu do wielkości i pozostawianiu trwałego śladu. To imię mówiące o człowieku, który nie godzi się na przeciętność, który stoi pewnie w swoich przekonaniach i dąży do tego, by jego życie miało znaczenie i wartość.

Element „stani-„ można interpretować także jako „stały”, „niezmienny”, „niewzruszony” – wskazujący na stabilność charakteru i trwałość zasad. W połączeniu ze „-sław” (chwała, sława) tworzy to obraz osoby, której godność i wartość są niezachwiane, której imię będzie pamiętane i szanowane. To imię przywódcy, kogoś kto stoi na czele, ale też kogoś kto stoi za swoimi słowami.

W tradycji chrześcijańskiej znaczenie Stanisława pogłębiło się dzięki postaci świętego biskupa męczennika. Stanisław ze Szczepanowa to symbol odwagi moralnej, niezłomności w obronie sprawiedliwości i gotowości do poświęcenia życia za prawdę. Jego historia – gdy biskup sprzeciwił się okrutności króla i zapłacił za to życiem – sprawiła, że imię Stanisław stało się synonimem honoru, prawości i męstwa.

Współcześnie Stanisław postrzegany jest jako imię klasyczne, dostojne i pełne polskiego ducha. Kojarzy się z mądrością, doświadczeniem życiowym i mocnym charakterem. To imię, które niesie w sobie coś z historii – jakby każdy Stanisław był spadkobiercą wieków polskiej tradycji. Symbolizuje lojalność, odpowiedzialność i głęboki szacunek dla wartości, które przetrwały próbę czasu.

W różnych okresach historii Polski Stanisław był imieniem nadawanym dzieciom jako wyraz patriotyzmu i przywiązania do narodowych korzeni. Szczególnie w czasach zaborów i walk o niepodległość, wybór tego imienia był gestem manifestacji polskości i wiary w przyszłość narodu.

Kto jest patronem imienia Stanisław?

Imię Stanisław ma kilku świętych patronów, ale najważniejszym z nich jest bez wątpienia święty Stanisław ze Szczepanowa – biskup krakowski, męczennik i główny patron Polski. Urodził się około 1030 roku w Szczepanowie koło Bochni, w rodzinie szlacheckiej. Po studiach w kraju i za granicą przyjął święcenia kapłańskie, a w 1072 roku został biskupem krakowskim.

Stanisław zasłynął jako gorliwy duszpasterz, reformator Kościoła i obrońca ubogich. Jego największą próbą była jednak konfrontacja z królem Bolesławem II Śmiałym, którego biskup oskarżał o tyrańskie rządy, okrucieństwo wobec poddanych i naruszanie prawa. Według tradycji, biskup ekskomunikował króla, co wywołało tragiczny konflikt.

W 1079 roku, podczas sprawowania Mszy Świętej w kościele na Skałce w Krakowie, król własnoręcznie zamordował biskupa Stanisława, rąbiąc go mieczem. Ciało męczennika zostało rozczłonkowane i wyrzucone za miasto, ale – jak głosi legenda – orły strzegły zwłok przed dzikimi zwierzętami, aż wierny lud mógł je pochować. To wydarzenie wstrząsnęło średniowieczną Polską i sprawiło, że Bolesław musiał uciekać z kraju.

Święty Stanisław został kanonizowany w 1253 roku przez papieża Innocentego IV. Od tego czasu jego kult stał się filarem polskiej duchowości i tożsamości narodowej. Jest patronem Polski, diecezji krakowskiej, Krakowa oraz moralnego sprzeciwu wobec tyranii. Jego postać symbolizuje odwagę w obronie prawdy, niezależność wobec władzy świeckiej i gotowość do poświęcenia dla wyższych ideałów.

Główne wspomnienie liturgiczne świętego Stanisława ze Szczepanowa przypada 8 maja – to data przeniesienia jego relikwii do katedry wawelskiej w 1088 roku. Inna ważna data to 11 kwietnia – dzień męczeńskiej śmierci.

Drugim ważnym patronem jest święty Stanisław Kostka (1550-1568) – młody polski jezuita, który zmarł w wieku zaledwie 18 lat. Pochodził z magnackiej rodziny, ale porzucił świat dla życia zakonnego. Odznaczał się niezwykłą pobożnością, czystością serca i mistycznymi doświadczeniami. Został kanonizowany w 1726 roku i jest patronem młodzieży polskiej oraz nowicjuszy zakonnych. Jego wspomnienie przypada 13 listopada.

Historia imienia Stanisław w Polsce

Imię Stanisław jest nieodłącznie związane z polską historią od samego początku istnienia państwa. Już w średniowieczu należało do najbardziej prestiżowych imion, noszonych przez książąt, biskupów i możnych. Pierwszym historycznie poświadczonym Stanisławem był prawdopodobnie Stanisław ze Szczepanowa w XI wieku, choć imię to funkcjonowało zapewne wcześniej.

Kanonizacja świętego Stanisława w 1253 roku sprawiła, że imię to stało się niezwykle popularne we wszystkich warstwach społecznych. W czasach piastowskich i jagiellońskich Stanisław był jednym z najczęstszych imion wśród szlachty – nosiło je wielu wojewodów, kasztelanów i dostojników kościelnych.

Szczególnie silny renesans imienia nastąpił w okresie romantyzmu i walk o niepodległość. Stanisław Wyspiański, Stanisław Moniuszko, Stanisław Worcell – to tylko niektóre z wielkich postaci polskiej kultury XIX wieku noszących to imię. W okresie zaborów nadawanie dziecku imienia Stanisław było aktem manifestacji polskości i przywiązania do narodowych tradycji.

W XX wieku popularność imienia przechodziła różne fazy. W międzywojniu było dość popularne, choć ustępowało niektórym innym imionom. Po II wojnie światowej, szczególnie w latach 50. i 60., jego popularność nieco osłabła – preferowano wówczas imiona nowocześniejsze lub międzynarodowe.

Prawdziwy renesans Stanisława rozpoczął się w latach 90. XX wieku i trwa do dziś. Powrót do tradycyjnych wartości, szacunek dla historii i chęć podkreślenia polskiej tożsamości sprawiły, że coraz więcej rodziców sięga po to klasyczne, dostojne imię. Współcześnie Stanisław przeżywa złoty wiek popularności, stając się jednym z najmodniejszych wyborów dla noworodków.

Ile osób w Polsce ma na imię Stanisław?

Według najnowszych danych, imię Stanisław nosi w Polsce 357 358 żyjących osób, co daje mu solidne 15. miejsce w krajowym zestawieniu. To wynik pokazujący, jak głęboko to imię zakorzeniło się w polskiej tradycji – łącząc dziedzictwo pokoleń z nową falą popularności.

🏆 Popularność w skrócie:

Historia popularności imienia Stanisław to niezwykła opowieść o triumfalnym powrocie. W 2000 roku imię zajmowało odległe 58. miejsce z zaledwie 422 nadaniami – było to imię kojarzone głównie ze starszymi pokoleniami, traktowane jako przestarzałe i niemodne. Jednak już wtedy zaczynał się cichutki zwrot w gustach rodziców.

W 2005 roku Stanisław wspiął się na 47. pozycję z 928 nadaniami – ponad dwukrotny wzrost! Trend ten nabrał rozpędu w kolejnych latach. W 2010 roku było to już 40. miejsce i 1 963 nadania, a w 2015 – spektakularny skok na 19. pozycję z 3 249 nadaniami. Rodzice masowo odkrywali na nowo urok tego klasycznego, polskiego imienia.

Prawdziwy szczyt popularności nastąpił w 2020 roku, kiedy Stanisław osiągnął 10. miejsce z imponującą liczbą 4 963 nadań! To był moment, gdy imię to stało się jednym z absolutnych faworytów młodych rodziców. W kolejnych latach utrzymało swoją pozycję w ścisłej czołówce – w 2021 i 2022 roku zajmowało 10. i 9. miejsce, w 2023 spadło nieznacznie na 10. pozycję, by w 2024 roku znów wrócić na 9. miejsce z 3 715 nadaniami.

To wzrost o ponad 780% w porównaniu do roku 2000 – jeden z najbardziej spektakularnych comebacków w historii polskich imion! Stanisław udowodnił, że prawdziwa klasa nigdy nie wychodzi z mody, a tradycyjne wartości i szacunek dla polskiego dziedzictwa potrafią przeważyć szalę wyborów młodych rodziców.

GUS nie udostępnia danych sprzed 2000 roku, ale na podstawie ogólnej liczby ponad 357 tysięcy Stanisławów w Polsce możemy wnioskować, że imię to było także popularne w poprzednich dekadach – szczególnie w okresie międzywojennym i pierwszych latach po wojnie. Obecna liczba to suma wszystkich pokoleń – od najstarszych Stanisławów urodzonych jeszcze przed II wojną światową po małe Stasie przychodzące na świat dziś.

Sprawdź popularność imienia Stanisław na przestrzeni różnych lat

Historia i popularność imienia Stanisław na świecie

Imię Stanisław to przede wszystkim imię słowiańskie, które funkcjonuje głównie w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Jego największa popularność koncentruje się w Polsce, gdzie jest częścią narodowej tożsamości, ale występuje także w innych krajach o słowiańskich korzeniach.

W Czechach i na Słowacji imię funkcjonuje jako Stanislav i cieszy się sporym uznaniem, choć nie osiąga tam takiej popularności jak w Polsce. W Chorwacji, Serbii i Słowenii również spotykamy formę Stanislav – w krajach byłej Jugosławii imię to kojarzone jest z tradycją słowiańską i historycznymi postaciami.

Na Ukrainie i Białorusi imię występuje jako Станіслав (Stanisław) i jest dosyć popularne, szczególnie w zachodnich regionach o silnych związkach z Polską. W Rosji spotykamy formę Станислав (Stanisław), choć tam jest to imię rzadsze, bardziej egzotyczne.

W krajach zachodnich imię Stanisław jest rozpoznawalne głównie dzięki polskiej diasporze. W Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanadzie czy Australii żyją tysiące Polaków noszących to imię, choć często używają uproszczonej formy Stan lub Stanley. Warto zauważyć, że angielskie imię Stanley ma zupełnie inne pochodzenie (od staroangielskiego określenia miejsca – „kamienna polana”), choć fonetycznie przypomina Stanisława.

W Niemczech imię pojawia się w formie zlatynizowanej Stanislaus, szczególnie w kontekście historycznym – ze względu na wielowiekowe związki z Polską i obecność polskiej mniejszości. We Francji spotykamy rzadką formę Stanislas, którą nosił między innymi król Polski Stanisław Leszczyński, późniejszy książę Lotaryngii.

W krajach romańskich – Włoszech, Hiszpanii, Portugalii – imię jest praktycznie nieznane, gdyż nie ma tam tradycji słowiańskiej. Podobnie w krajach skandynawskich czy na Bliskim Wschodzie – Stanisław pozostaje imieniem specyficznie środkowoeuropejskim, związanym z kulturą słowiańską i polską.

Zdrobnienia imienia Stanisław

Polskie zdrobnienia imienia Stanisław są niezwykle liczne i pełne ciepła rodzinnego. Najpopularniejsze to Stasio i Staszek – formy używane powszechnie zarówno wobec dzieci, jak i dorosłych. Staś to krótsza, bardziej bezpośrednia wersja, często spotykana w codziennych rozmowach.

Inne popularne zdrobnienia to Stasiek, Staszulek, Stasiunio (forma szczególnie czuła, używana wobec małych dzieci), Stasiulek, Staszuś. W niektórych regionach Polski można usłyszeć także Stachu czy Stach – formy bardziej tradycyjne, spotykane głównie na wsiach.

Interesującym zjawiskiem jest używanie formy Stan – krótszej, bardziej międzynarodowej wersji, która coraz częściej pojawia się w środowiskach miejskich i wśród młodszych pokoleń. W rodzinach o tradycjach arystokratycznych lub szlacheckich można czasem spotkać formę Staszunia czy Stanisiu (w wołaczu).

Kiedy są imieniny Stanisława?

Imieniny Stanisława obchodzone są kilka razy w roku, przy czym dwie daty mają szczególne znaczenie. Najważniejsza to 8 maja – wspomnienie świętego Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego i męczennika, głównego patrona Polski. To data najbardziej uroczysta, celebrowana nie tylko przez imienników, ale też jako ważne święto narodowe.

Druga ważna data to 13 listopada – wspomnienie świętego Stanisława Kostki, młodego polskiego jezuity. Inne możliwe daty imienin to 11 kwietnia (rocznica męczeńskiej śmierci św. Stanisława ze Szczepanowa) oraz 18 września.

Znane osoby o imieniu Stanisław

Historia zapamiętała niezliczoną liczbę wybitnych Stanisławów, którzy zapisali się na kartach polskiej i światowej historii. Stanisław August Poniatowski (1732-1798) był ostatnim królem Polski, mecenasem sztuki i oświeceniowym reformatorem, który starał się ratować niepodległość kraju w najtrudniejszym okresie jego historii.

Stanisław Wyspiański (1869-1907) to jeden z największych polskich artystów – malarz, poeta, dramaturg i reformator teatru. Jego Wesele to arcydzieło polskiej literatury modernistycznej, a witraże w kościele Franciszkanów w Krakowie – szczyt malarstwa sakralnego.

Stanisław Lem (1921-2006) to światowej sławy pisarz science fiction, filozof i futurolog. Jego Solaris, Cyberiada i dziesiątki innych dzieł zostały przetłumaczone na ponad 40 języków i wywarły ogromny wpływ na literaturę science fiction.

Stanisław Moniuszko (1819-1872) to twórca polskiej opery narodowej, kompozytor Halki i Strasznego dworu – dzieł, które do dziś są wystawiane na scenach operowych całego świata.

W świecie nauki wyróżnia się Stanisław Ulam (1909-1984) – wybitny matematyk, współtwórca bomby wodorowej, pionier metod Monte Carlo w fizyce teoretycznej. Jego prace miały fundamentalne znaczenie dla rozwoju nauki w XX wieku.

Stanisław Jerzy Lec (1909-1966) to poeta i satyryk, autor Myśli nieuczesanych – zbioru aforyzmów, który stał się klasykiem polskiej literatury i został przetłumaczony na dziesiątki języków.

W sporcie Stanisław Marusarz (1913-1993) zapisał się jako wybitny narciarz i uczestnik polskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej. Z kolei Stanisław Szozda to legendarny bramkarz reprezentacji Polski w piłce nożnej.

We współczesnej polityce Stanisław Mikołajczyk (1901-1966) był premierem rządu polskiego na uchodźstwie i przywódcą polskiego ruchu ludowego. Stanisław Tym to uznany aktor, reżyser i satyryk, twórca kultowych filmów Rejs i Brunet wieczorową porą.

Ciekawostki o imieniu Stanisław

Oto kilka mniej znanych, ale interesujących faktów związanych z imieniem Stanisław.

Imię królów i świętych

Stanisław to jedno z nielicznych polskich imion, które nosiło dwóch kanonizowanych świętych – biskup męczennik ze Szczepanowa i młody jezuita Kostka. To czyni je wyjątkowym w polskiej tradycji hagiograficznej i wzmacnia jego duchowe znaczenie.

Legenda o orłach

Według średniowiecznej legendy, po zamordowaniu biskupa Stanisława przez króla Bolesława, jego rozczłonkowane ciało strzegły orły, które krążyły nad nim i odpędzały drapieżniki, aż wierni mogli pochować szczątki męczennika. Ta legenda stała się częścią polskiej symboliki narodowej i łączy imię Stanisława z symbolem orła – godłem Polski.

Fenomen powrotu popularności

Stanisław to rzadki przykład imienia, które po dziesięcioleciach zapomnienia dokonało spektakularnego powrotu. Wzrost o ponad 780% w ciągu 24 lat (2000-2024) to jeden z najsilniejszych trendów w historii polskiej onomastyki. Świadczy to o tym, jak silnie współczesne rodziny pragną nawiązać do tradycji i polskich korzeni.

Stanisław w toponimii

Imię Stanisław funkcjonuje w nazwach wielu polskich miejscowości – Stanisławów (dziś Iwano-Frankiwsk na Ukrainie, założony przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego), Stanisławice, Stanisławów Pierwszy, Staszów i dziesiątki innych. To świadectwo tego, jak głęboko to imię zakorzeniło się w polskiej geografii i historii.

Stanisław – imię polskiej dumy i tradycji

Imię Stanisław to symbol polskości, honoru i niezłomności charakteru. Od świętego biskupa męczennika po tysiące współczesnych Stasiów – to imię, które niesie w sobie całe wieki polskiej historii, kultury i wartości. Jego triumfalny powrót na szczyt popularności w XXI wieku pokazuje, że pewne wybory są ponadczasowe, a tradycja i szacunek dla korzeni potrafią przeważyć nad przemijającymi modami. Dla rodziców wybierających to imię, Stanisław to nie tylko piękne brzmienie – to manifestacja polskiej tożsamości i przekazanie dziecku dziedzictwa pokoleń.

Odkryj naszą encyklopedię imion – przejrzyj inne imiona w naszej bazie i zobacz, jak wypadają w rankingu popularności imion nadawanych przez rodziców każdego roku.

---

Najczęściej zadawane pytania o imię Stanisław (FAQ)

Co oznacza imię Stanisław?

Imię Stanisław oznacza „ten, który staje się sławny” lub „stojący w chwale”. Pochodzi od prasłowiańskich członów: stati (stać, stanąć) i slava (sława, chwała). Symbolizuje osobę godną, szanowaną i osiągającą wielkość przez swoje czyny.

Skąd pochodzi imię Stanisław?

Stanisław pochodzi z języka prasłowiańskiego i należy do grupy imion dwuczłonowych charakterystycznych dla kultury słowiańskiej. Jest to imię rdzennie polskie, które funkcjonuje od wieków w Polsce i innych krajach słowiańskich.

Kiedy obchodzimy imieniny Stanisława?

Główne imieniny Stanisława przypadają 8 maja – w dniu wspomnienia świętego Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego i patrona Polski. Inne ważne daty to 13 listopada (św. Stanisław Kostka), 11 kwietnia oraz 18 września.

Czy imię Stanisław ma swojego patrona?

Tak, imię ma dwóch głównych patronów: święty Stanisław ze Szczepanowa (biskup krakowski zamordowany przez króla Bolesława Śmiałego w 1079 roku, główny patron Polski) oraz święty Stanisław Kostka (młody polski jezuita, patron młodzieży polskiej).

Jakie są zdrobnienia imienia Stanisław?

Najpopularniejsze zdrobnienia to Stasio, Staszek i Staś. Używane są także: Stasiek, Staszulek, Stasiunio, Stasiulek, Stan, Stachu oraz Stach. Formy te są ciepłe i pełne rodzinnej bliskości.

Ile osób w Polsce ma na imię Stanisław?

Według danych z bazy obejmującej wszystkie żyjące osoby (stan na styczeń 2025), imię Stanisław nosi w Polsce 357 358 osób, co plasuje je na 15. miejscu wśród najpopularniejszych męskich imion w kraju.

Czy imię Stanisław jest popularne w innych krajach?

Stanisław to przede wszystkim imię słowiańskie, popularne w Polsce, Czechach (Stanislav), Słowacji, Chorwacji, na Ukrainie i Białorusi. W krajach zachodnich jest rozpoznawalne głównie dzięki polskiej diasporze. W krajach anglojęzycznych często skracane do Stan.

Jakie znane osoby noszą imię Stanisław?

Wśród znanych Stanisławów znajdują się: Stanisław August Poniatowski (król Polski), Stanisław Wyspiański (artysta i dramaturg), Stanisław Lem (pisarz), Stanisław Moniuszko (kompozytor), Stanisław Ulam (matematyk), Stanisław Jerzy Lec (poeta) oraz dziesiątki innych wybitnych postaci polskiej historii i kultury.

---

Źródła i literatura

• Stanisław – Wikipedia
• Lista osób w bazie PESEL – dane.gov.pl
• Święty Stanisław ze Szczepanowa – Deon.pl
• Grzenia, Jan. Słownik imion. PWN, 2006.
• Fros, Henryk, & Sowa, Franciszek. Księga imion i świętych (t. 1–6). Wydawnictwo WAM, 1995–2007.